Bolivia

20 juni 2016 - Copacabana, Bolivia

hotel flamingo  mooie kerkklok Sucre  zoutheuvels
Eind april reden we richting de grens Argentinië-Chili via de Pasa Jama, een uiteraard wonderschone route, afscheid van Argentinië en laatste overnachting in Susques.

richting grens arg-chili  mooie route  onderweg

SAN PEDRO DE ATACAMA

Zó kwamen we weer in het Chileense land, nu koers naar San Pedro de Atacama.
Een plaats die ongeveer dertig jaar geleden nog door niemand bezocht werd.
Nadat een paar backpackers uit Peru en Bolivia de plek toen op de kaart hadden gezet veranderde een slapend dorp - hoogte 2436 m - in attractienummer 1 van Chili. 
De woestijn rondom San Pedro de Atacama zou de droogste ter wereld zijn, dus vereiste onze aandacht en een extra zuinige eco-houding ten aanzien van het water.
We kwamen terecht in de top drie van 'to do' en 'don't miss', hét eldorado voor vooral jonge sportieve backpackers - sandboarders, vulkaanklimmers, mountainbikers, paardrijders - die er ook in grote getale te vinden waren. Onze eerste gedachte was 'wat moeten wij hier', de drukte en vele kleine nauwe stoffige eenrichtingsverkeer zandweggetjes, van alleen - wel zéér sfeervolle - leemsteen Adobe gebouwde huisjes, alles in een gelijke sfeer. Uiteindelijk na vele rondjes rijden en volhardend zoeken, kwamen we aan in de zogenaamde 'Kalverstraat' van San Pedro de 'Calle Caracoles' - letterlijk slakkenstraat - en vonden een prima camping, Hostal Takha Takha. 
Hier vandaan maakten we dagelijkse mooie tochten. De Valle de Luna met de immense rotsformaties en een prachtig landschap ontstaan door erosie van de zoutbergen, de flamingo's en ons drijven én boven water blijven in de zoutmeren.

flamengo Maria  flamengo andino    Valle de Luna  Valle de Luna  Valle de Luna  Valle de Luna  weidsheid  drijvende  zoutmeer    

De geysers del Tatio - derde hoogste ter wereld - waren een must en vooral in de vroege ochtend een bezienswaardigheid. 
We besloten een dag eerder die kant op te rijden, ter plekke in de auto te overnachten om zo bij zonsopgang het spektakel te kunnen aanschouwen. Bij aankomst hadden we het rijk alleen, we wandelden in de omgeving tussen de geysers rond om vervolgens in het thermale bad ons op te warmen voor de koude nacht die komen zou op deze hoogte van meer dan 4000 m. Door deze kou en extreme hoogte deden we die nacht géén oog dicht  - voor de warmte was ik de opvliegers tussendoor dus zéér dankbaar - én wat waren we blij toen we om 6.00 uur uit de slaapzak mochten. Het was zeker de moeite waard, de opspuitende stoom van de geysers - samen met honderden toeristen die per tourcar waren aangekomen - te bekijken voor dag en dauw, met de opkomende mooie zon op de achtergrond.

geysers del Tatio  geysers del Tatio  geysers del Tatio

In de avond veranderde het centrum van San Pedro in een gezellig uitgaansleven, veel muzikanten, leuke straathonden, blije mensen, kleurrijke winkeltjes, enthousiaste reisleiders - die een van hun tours graag aan ons wilden verkopen - en vooral de gezellige sfeervolle heerlijke restaurantjes, dus absoluut geen eigen kook acties.

San Pedro by night  terras van San Pedro  san pedro de atacama    

Opvallend in het Zuid Amerika tot nu toe is de bijzondere uitstraling van de straathonden, geen uitgemergelde honden - zoals in Afrika - maar een soort rashonden zoals herders en gemixte labradors. Ze zien er bijzonder goed uit, zijn niet aanvallend of blaffend en liggen rustig - als onderdeel van de stad - vol aandacht een ieder aan te kijken, in afwachting of ze misschien wel bij je mogen of kunnen blijven.

We ontmoetten een leuk Chileens stel, raakten met een lekker wijntje aan de praat en werden vervolgens uitgenodigd de volgende avond bij hun thuis te gast te zijn. De laatste avond gingen we op pad met een sportieve gezellige vader en zoon uit Renkum voor een leuk samenzijn en uitwisseling van elkaars reiservaringen.
Zo hadden we verrassend toch bijna een volle week doorgebracht in San Pedro. 
De laatste dag werd er nog geld gewisseld bij een van de vele cambio's en flesjes oxygene energy aangeschaft tegen de te verwachten zuurstofarme hoogte in Bolivia.

We kozen voor de meest nabije grensovergang - weliswaar een zware 4x4 route - maar bekend vanwege de schoonheid en verscheidenheid van de omgeving. Nadat we ons uit Chili hadden uitgeschreven bij de douane in San Pedro, gingen we een eindeloos stijgende weg van 40 km tegemoet. De temperatuur van de koelvloeistof liep behoorlijk op tot de rode grenslijn, de snelheid ging neerwaarts naar 5 km per uur met de hierbij horende zwarte rookwolken die zich om ons heen verzamelden.
Een drietal keren zetten we de auto aan de kant om goed af te laten koelen.
Een zwaar karwei voor de diesel Landcruiser om op deze hoogte te functioneren.

afkoelen  onderweg  onderweg

De eerste stop voor de nacht in het zuidelijkste merengebied van Bolivia was de Laguna Verde! Was even zoeken, want er werd helaas niets aangegeven op deze 4x4 wegen, dus hoe blij waren we weer met het kompas en onze GPS 'Maps Me' op de iPhone. Inmiddels hadden we op aanraden ook de app van IOverlander gedownload. Daarnaast was ik erg blij uiteraard met de geconcentreerde stuurkunsten van Maarten op deze droge onherbergzame wegen, vol stenen en verrassende gaten. 
Vóór ons lag aan het einde van de middag een lagune met turqoise kleuring - echte lagune Verde - in bittere kou, met veel wind. Wederom ontmoetten we drie fietsers die dit avontuur - nog steeds enthousiast - aangingen, goed bepakt, bezakt en ingepakt.

Laguna Verde, Bolivia  Laguna Verde, Bolivia  Sportmannen

Het begon uiteindelijk nog te sneeuwen in de avond! Gelukkig waren we wel met onze thermokleding goed voorbereid, maar helaas de hoogte speelde weer parten. 
Hoorde Maarten naast me stoeien met zijn ademhaling, de oxygene bus gaf weinig tot geen ondersteuning. Wederom deed hij géén van beide ogen dicht, dus ook de remedie van lichte maaltijd en geen alcohol droeg weinig bij. Bijzondere was dat we tóch wel uitgerust waren door de ontspanning van het liggen, we ook weer vol goede moed verder gingen naar het noorden. Vooral ook als we na het openen van de deuren, de  strakblauwe lucht met wintersport kou en stralende sfeer voor ons zagen.

We bereikten de douane - op 5030 m - voor immigratie formaliteiten in Bolivia en reden verder langs de mooie lagune Colorada, wat een immense kleurenpracht.

aduana Bolivia  laguna colorado  lama

Zoekende naar weer een plek om te overnachten bij Lake Honda met de vele flamingo's, merkten we dat we geen van beiden echt zin hadden in wéér een nacht in de auto én wat kwam daar in the middle of nowhere.....precies, een kleurrijk klein hostalletje! We hoefden elkaar niet aan te kijken om blind deze kant op te sturen. Gezellige giebelende dames gaven ons een mooie kamer, en in hun keuken mochten we onze vooraf klaargemaakte pasta maaltijd verwarmen voor hét diner! Ik ontkwam er niet aan het nationale drankje te proeven - Api - een dikke warme en zoete maisdrank, had toch voorkeur voor 'trimate', theemengsel van coca, kamille en anijs.

laguna honda  hotel flamingo  laguna honda

Wederom een slapeloze nacht voor Maarten, en ik héérlijk geslapen gelukkig.
Voor de Toyota was de nacht ook te zwaar geweest, weigerde bij vertek mee te werken en stopte dan ook na 100 m. Té koud van binnen! Met de dames als hulp bij het terugduwen naar de parkeerplek kwamen we ook niet veel verder, nee helaas hun kracht en lachende energie was niet voldoende. Op deze plek van niemandsland was er uiteraard geen garage of monteur, dus werd het wachten op een van de georganiseerde Tour auto's, die weldra zouden komen. Snel kwam er een auto, de chauffeur was bereid ons te helpen en binnen 15 min. kwam er weer een blij geluid uit de motor. Bleek dat door de koude én de hoogte het 2e dieselfilter problemen gaf.

'hulp'  'super'hulp  desierto
Met veel aandacht en een zeer rustig tempo ging de tocht verder over het pad der keien om vervolgens in de woestijn - desierto - onze koers te zoeken, hier waren hélemaal geen wegen. Moesten ons eigen track maken of zo mogelijk een bestaande volgen, met de GPS als ons kompas. Dus dan maar vertrouwen dat we in de goede richting van Salar de Uyuni gingen, nog wel steeds genietende van deze omgeving, de vele lama's en vicuña's - vrolijk met strikjes versierd - de rotsen met Dali structuren en de Arbol de la Piedra - versteende boom - als hoogtepunt.

arbol de la piedra  arbol de la  piedra  met gps en route  

SALAR DE UYUNI

Alvorens we de zoutvlakten bereikten, overnachtten we in het dorpje San Juan.

San Juan  San Juan al Salar  vicuñas 

Vol verwachting reden we de volgende dag naar de wereldberoemde Salar de Uyuni, dé immense zoutsteppe van Bolivia op hoogte van 3650 m, even groot als 1/3 van België en volgens kenners de meest uitgestrekte ter wereld. Wát een ongelooflijke gekke en bijzondere natuurervaring. Rijdend over het oogverblindend witte zout leek het alsof we over ijs zweefden, met het gekke gevoel dat je in een wak kon raken of glijden. Door het ontbreken van perspectief in deze omgeving waren er leuke trucage foto's te maken. De oneindige horizonten met hun volmaakte helderheid, een nieuw avontuur en een zéér aparte ervaring. We kregen berichten van Cor - een Nederlander, reizende per motor door Zuid-Amerika, die we onderweg in het noorden van Argentinië hadden ontmoet - dat hij net een paar dagen vóór ons deze route met enorme verbijstering ook had afgelegd. Daarnaast kregen we - via vriendin Luzette - een artikel toegestuurd over de Uyuni zoutvlakte uit de zaterdagbijlage van de Volkskrant, heel goed getimed omdat wij juist nú hier waren.

trucjes  weidsheid  zoutmeer    

Ruim 150 km reden we over deze piste van zout, en eindigden aan de rand bij werelds eerste zouthotel 'Palacio de Sal'! We werden zó blij bij het zien van deze sfeer, de blije verwelkoming en bedachten dat dit wellicht te kostbaar voor ons zou zijn. Maar dat viel best mee, vonden ook vrij snel dat we deze plek dik verdiend hadden en boekten dus vervolgens een overnachting. We konden een vriendelijke jongen die hulp aanbood bij het dragen van onze bagage nog net tegenhouden in ons Spaans, we wilden hem het aanzicht van onze auto inrichting niet aandoen. Nadat we wat nodige spullen hadden verzameld en gestapeld en ik mij excuseerde bij de receptie voor onze zwerverstassen, kreeg de dame ter plekke interesse voor onze manier van reizen. Vertelde ik haar enthousiast over onze reiservaringen tot nu toe, waarop zij met verwonderde blik en groter wordende ogen mij aankeek en acuut besloot haar baas te bellen voor een discount voor dappere travellers! Zó kregen we verrassend 25% korting, een prachtige suite met héérlijke warme douche, heerlijk diner en zeer aangename prettige sfeer. Kado was een héél goede nacht met aantal uren slaap voor ons beiden.

zouthotel  walhalla  iglo's  
De tocht de volgende dag naar het plaatsje Uyuni was minder ver dan we dachten, hooguit een uurtje. De auto werd grondig bij een wasserij schoongemaakt, het zout met name aan de onderkant - dé aantasting van vooral de carrosserie en draaiende onderdelen - werd afgespoten en weggespoeld en de dieselvoorraad in beide tanks werd aangevuld. Jammer dat we geen boliviaantjes waren, want de auto's met een buitenlands nummerplaat betaalden de dubbele dieselprijs, voor ons idee was dit een vorm van verkapte wegenbelasting. Helemaal prima dus! 

bad voor Toyota  badplaats  schoon en zoutvrij  

Uyuni bleek best een prettig plaatsje te zijn, waar we de Boliviaanse vrouwen in hun authentieke vrolijk gekleurde kleding - plooienrok, bol hoedje en dikke mallots - tegenkwamen en de jonge moeders in gekleurde doeken weer kindjes op hun rug droegen. Via Tripadviser kwamen we bij een heel apart eettentje in de avond waar we de best pizza 'ever' verorberden. Aparte heel lokale sfeer en bediening door pure indiaantjes, die in de open keuken vrolijk met de deeglappen zwaaiden! Nadat we een keuze hadden gemaakt, moesten we de bestelling doorgeven aan de bar en werd er zorgvuldig een ingewikkelde optelsom gemaakt en werd er gelijk afgerekend. 
We kregen een speelkaart mee naar de tafel - schoppen tien voor ons - zodat er met servering niets mis kon gaan. Énige tent! We kwamen met een jong Nederlands stel in gesprek die drie maanden door Zuid-Amerika reisden, voordat ze naar Londen zouden verhuizen voor werk en wonen. Een leuke gezellige én zeer smakelijke avond!

POTOSI

Volgende reisdoel was Potosi, blijkbaar de hoogste stad van dit kaliber ter wereld!
Nadat we een uurtje op weg waren op een  verrassend goede asfaltweg - reisgids beschreef een 4x4 road - stonden twee fietsers langs de kant van de weg te zwaaien. Ze hadden hulp nodig! Het was een Frans koppel waarvan de dame ziek was en niet verder kon, hun vraag was dan ook of we hun, de fietsen én de bagage konden meenemen. Dat kon natuurlijk niet! De enige optie was dat de dame - Cecile - en ik van plaats verwisselden tot we bij een volgend dorpje zouden aankomen. Cecile was zeer ontroerd door deze actie, en nadat we haar bagage in de auto hadden gedaan en  we de fietshelm hadden verwisseld, stapte ik vrolijk op de fiets en......wát een geluk, de weg ging vooral bergafwaarts. Na een uurtje bereikten we het volgende dorpje waar Maarten en Cecile op ons stonden te wachten. Met de veronderstelling dat we elkaar over een paar dagen in Sucre zouden ontmoeten namen we afscheid!

wisselen  Heerlijk  onderweg

Het was even schrikken toen we in Potosi aankwamen, wát een chaos en drukte en grote stad. Prachtige kathedraal en vele plaza's weer krioelend van de mensen, en voor het eerst sinds lange tijd zagen we in vele hoeken de bedelende verarmde bevolking zittend, ons daarbij vol aandacht aankijkende. Wij waren vooral druk met het vinden van ons hotelletje, rijdende in de smalle, super steile eenrichtingstraatjes. Uiteindelijk kwamen we op de juiste plek en gingen vervolgens en route naar de zilvermijnen bij de 'Cerro Rico' oftewel 'Rijke Heuvel', dominerend vanuit de hoogte - 4824 m - over de stad. We kregen een klein vrouwtje - kauwende op de Coca bladeren - als onze gids. De Coca bladeren zijn hier wat de kauwgum voor het Westen is, verslavend dus! Binnen de grenzen is het geen drug, buiten de grenzen van Peru en Bolivia is gebruik van dit heilige blad van de Inca's en Tiwanuku uiterst strafbaar! 
We kregen mijnwerkers helmen op, beschermende kleding en rubberen laarzen aan.
Úren later kwamen we gebroken buiten - waar het inmiddels donker was - na 5 km gekromd door de mijnschachten gelopen te hebben met veel gebuts tegen de lage hoogtes, gelukkig goed beschermd door onze helmen. Verrast waren door de fabelachtige zilverertsafzettingen. We hadden een heel goede indruk hoe ongelooflijk hard er hier gewerkt werd onder barre lijfelijke omstandigheden. Iedere mijnwerker die we tegen kwamen had een bolle wang, gevuld met Cocabladeren, niet alleen hulpmiddel bij hoogteziekte maar ook nodig als noodrantsoen om honger en dorstgevoel tegen te gaan en nodig om energiek te blijven. Het was tenslotte een ware uitputting voor deze mensen. Ook voor ons! Wij hadden geen coca bladeren gekauwd, waren dus flink uitgeput en gingen bij thuiskomst direct in ons mandje!

Mijnschacht  mijnwerkers  zilverafzettingen
Terugblikkend naar de koloniale tijd waarin de Spanjaarden op een schandalige manier met de indiaanse bevolking zijn omgegaan om zichzelf te verrijken, de mijnwerkers maanden lang onder de grond zaten en meer dan de helft dit niet overleefden is het rampzalig wat zich hier voltrokken heeft. Een verrijking ten koste van het leven van 8 miljoen indianen en later zwarte slaven. Wat een barre tijden, wát een afslachting vanuit opportunistisch oogpunt, wat ons betreft zou 'geld stinkt' hier écht van toepassing zijn. Iets relatiefs kostbaars wordt in Spanje nog steeds uitgedrukt als 'es un Potosi'. Potosi heeft de geschiedenis van Bolivia voor een belangrijk deel bepaald. Een geschiedenis van mijnwerkers, boeren, muzikanten, vrouwen in speciale kledij en veel kinderen. Alles draaide om een gemeenschappelijk iets in Potosi - de stad van Karel V - met een zilveren brug als het ware naar Palacio Real in Madrid! Nadat begin 19e eeuw de banden met de Spaanse kolonisators met veel geweld waren verbroken, was er geen kwik meer voorradig voor de ertszuivering om het zilver te ontginnen, het einde van een tijdperk dus! Uiteindelijk werd er jaren later via andere wegen, de toegang tot kwik weer verkregen en moest Bolivia vele gevechten aangaan voor een blijvend bestaan. Zo ook de nu nog altijd voortdurende strijd met Chili - om Atacama - en met Peru - om Titicacameer - om verder grondverlies te voorkomen. Vandaag de dag mist Bolivia nog steeds zijn zeekust en haven en wordt er ook nog steeds volhardend geprocedeerd bij het Haagse Hoger Gerechtshof!

Een paar dagen later hoorden we dat we enorm geluk hadden gehad betreffende onze tocht door de lagunes, woestijn en Uyuni zoutvlakte. Ongeveer twee dagen nadat wij de oversteek hadden gedaan, werd het daar namelijk heel slecht weer met veel sneeuw. Bijna 100 mensen - toeristen die een georganiseerde tour deden met een guide - moesten gered worden na hachelijke uren en dagen met hun auto vastgezeten te  hebben. Dát avontuur hadden we uiteraard niet graag meegemaakt.

SUCRE

Vanwege de enthousiaste verhalen over Sucre - La Ciudad Blanca - en met de wetenschap dat er ook nog een Nederlandse monteur was - die uiteindelijk toen wij er waren in Nederland verbleef - was dit onze volgende bestemming. Mooi om ook de reisverhalen van andere overlanders te lezen en zo goed geinformeerd werden, dit keer door 'www.harenmaropreis.nl'! Door hun enthousiaste lezing en beelden - een paar jaar geleden op de Landcruiser Clubdag - werd toen ons jaar Afrika acuut verlengd en gekoppeld aan één jaar langer en verder reizen door Zuid- Amerika.
Sucre de grondwettelijke hoofdstad - en La Paz als diplomatieke /administratieve /regerings plek- werd Sucre door UNESCO in 1991 benoemd met een World Heritage Site. De stad is dan ook een koloniaal juweeltje van Latijns-Amerikaanse barok! 

Uitzicht sucre  Uitzicht sucre  Plaza Sucre

Het was weer even zoeken en rondje extra rijden om ons hotel te vinden. Toyota moest voor een beurt naar de garage, en we speelden nu een leuk spelletje om een paar dagen vooraf bij booking.com de sterk in prijs verlaagde deals te zoeken.
Zo hadden we een pracht kamer met uitzicht op de patio van het koloniale hotel.
We voelden ons gelijk weer thuis in deze stad, een gezellige drukte en wederom vele backpackers, gezellige eettentjes en vele kathedralen met daaromheen de plaza's waar we voor een paar bolivianos een vers sapje konden kopen. Gezellige bankjes tussen het groen, met ruimte voor jong en oud om gezellig te babbelen, te lezen of gewoon te kijken en ook hier weer de vele bedelaars verschrompeld in een hoek met een tandeloos bekkie hun rantsoen bij elkaar probeerden te krijgen. Een beeld van een stad waar voor ieder wat te beleven viel, met ook twee universiteiten en dus ook een studentikoos leven. Een héérlijke stad, met een zachte serene, zeer vriendelijke sfeer. We voelden ons volledig thuis in harmonie met deze creatuurlijke stad.
Daarnaast deed Sucre wel écht haar naam eer aan, want waar we ook liepen overal waren bergen zoetigheid te vinden voor ieder, groot en klein! Wat betreft de vormen van de dames, was het duidelijk dat het leven zich vooral rond de kookpot afspeelde!

kids  Straat en leidingen  Straat omhoog sucre
De Toyota kreeg - door een monteur, die een vriend was van de directeur van ons hotel - een uitstekende en goedkope 10.000 km beurt in zijn garage, uiteraard was Maarten bij de service. Onderwijl had ik naast de deur de Spaanse school bezocht en kon ik de komende week dagelijks na een uurtje sporten, een paar uurtjes de basis, de grammatica, het enthousiasme van de mooie Spaanse taal weer wat aansterken. 
We hadden contact met Cor en gingen gedrieën gezellig op stap. Wandelden vele uurtjes in de omgeving, met in de avond o.a. bezoek aan een mooie lokale dans voorstelling. Op weg naar huis hoorden we - bij onze 'muziekschool' buren - de prachtige panfluiten geluiden en glipten dagelijks even binnen om hiervan te genieten. Vooral onze laatste avond werden we daar getrakteerd op een generale repetitie van een mooie ontroerende dans - en muziekvoorstelling!!

Dans voorstelling  Muziek naast de deur  zwierige dans
Met een warm gevoel verlieten we Sucre op donderdag 19 mei, op weg naar het oosten van Bolivia met een eerste stop in Samaipata op weg naar Santa Cruz.
Althans dat dáchten we en was dát het plan. De weg leek in eerste instantie prima, maar na vijf uurtjes rijden kwamen we om 14.30 aan bij een roadblock en moesten we vervolgens tot 18.00 uur wachten voordat we verder konden. Er werd aan de weg gewerkt en ze waren bezig een rots met handboren en bulldozers af te klieven voor verbreding! O wát een werk! Dus veel respect en wachten was echt de énige optie.

roadblock  harde werkers  werk in uitvoering

Toen we verder konden was het bijna donker en zochten we een plekje ergens in het wild! Na onze Yatzee ronde en een aflevering van Homeland op de MacBook gekeken te hebben, maakten we ons klaar voor de nacht. We sliepen héérlijk weer in de Toyota en stonden blij de volgende morgen in de wei onze tanden te poetsen na crackertjes en thee! Weer met goede moed reden we voort, doorkruisten minuscule dorpjes via prachtige hobbelwegen en steile afgronden en kwamen in de middag aan in Samaipata. We logeerden in een backpackers hostel, dus voelden ons acuut 40 jaar jonger! Erg leuk om de verhalen van de stoere reizigers te beluisteren, een Nederlandse jongen en vier duitse jongeren. Zó kregen we ook wat meer informatie over de politieke situatie in Bolivia. De huidige president blijkt er al voor zijn derde termijn te zitten. In principe zijn twee termijnen het maximale, maar hij heeft tijdens zijn tweede termijn de grondwet aangepast! Wil nu zelfs gaan voor een vierde termijn - omdat er zgn geen opvolger is - en leidt hij inmiddels zijn zoon op voor de opvolging. Daarnaast wordt - zoals in vele landen - enorm met verkiezingen geknoeid met uitslagen en omkopingen van met name de arme niet politiek bewuste dorpelingen. Gelukkig heeft de huidige president wel ook veel goeds gedaan, o.a. regeling van pensioen voor de ouderen. Internationaal  is er totaal geen interesse, weinig tot geen beweging en spreekt deze Evo Morales absoluut geen woord Engels!

In de ochtend hadden we een gezamenlijk ontbijt mét de backpackers en hun verhalen! Aan de lengte van hun baarden konden we meten hoelang ze al onder weg waren! Daarna reden we een prachtige tocht naar Santa Cruz, we waanden ons al duidelijk in de sfeer van de jungle! Miezerig, mistig maar bovenal érg groen!
Santa Cruz bleek een vreselijk drukke en ongezellige stad. We vonden een mooi plekje in het centrum tegenover de kathedraal aan de Plaza, met in de avond weer een samenzijn met Cor  - die ons voor was gegaan en een hele andere route had genomen - voor bijkletsen en diner. Zijn route was heftig geweest, regen, mist en een glijdende val met de motor in de modder. Cor had kou en pijn geleden, niet leuk dus!

Santa Cruz Kathedraal Och erm Straatbeeld Sucre verse jus   
Vanuit Santa Cruz moesten we natuurlijk wel een van de eerste Jezuïten missieposten bezoeken - missiones de Chiquitos - en kozen voor San Javier. We waren helaas net te laat voor de Barok week maar konden de kerk, kunst en schilderijen wel bezichtigen. De Chiquitano's bouwden zelf hun violen, componeerden opera's en vertolkten deze ook. De barokkunst heeft kunnen overleven en is blijven voortbestaan door de kunst en muziek die hier werd gespeeld. Het dorp stelde helemaal niets voor. 

San Javier  San Javier klokkentoren  San Javier     

Dus volgende dag weer verder naar Trinidad voor een paar dagen avontuur, de Jungle! Drie dagen varen met een tot hotel omgebouwde catamaran via een vertakking van de Amazone rivier - de Rio Mamoré - met alles wat daarbij hoort.
We waren met 6 andere gasten - Bolivianen - en hoe kan het ook anders....uitstel van vertrek. Er was een probleem met de besturing en dit moest uiteraard worden verholpen! Zaten gelijk met elkaar aan tafel te pokeren, dus de sfeer zat er goed in!
Vervolgens was er een fantastische lunch, gevolgd door úren turend over het water mét rivier-dolfijnen. Ook prachtige vogels, vele reigers, ooievaars, kingfishers en kleine knalgele vogeltjes, papegaaien, en natuurlijk de immens groene vegetatie.

Reina de Enin, Amazone cruiser  Lorre  jungle    

We wandelden twee uur door de jungle - onder begeleiding van véle véle muggen - met tekst en uitleg over de geneeskrachtige werking van de bomen, hun hars en hun vruchten. Een van de bomen werd behuisd door de Fire Ant, een grote mier die zou helpen bij reumatische klachten. Drie mieren zouden voldoende zijn om hun gif in het betreffende gewricht te spuiten voor het herstelwerk, we hebben geen bewijs want we hebben het toch maar niet uitgeprobeerd! Daarna was het een mooie avond, met een heerlijk diner en wát werden we verrast door wat de twee dames uit de keuken uit hun kokhoed konden toveren! Zeer smakelijk en gevarieerd. Het slapen in onze hut beviel ons uitermate goed, helaas de eerste ochtend geen warme douche, dus een dagje zonder. De dag begon wel weer met een verrassend mooie wandeling, boottocht en zelfs uurtje paardrijden en vissen op de boot als toetje van de middag. In het donker gingen we na het diner op krokodillenjacht en pakte de schipper warempel zonder probleem een klein 2 mnd jong kaaimannetje uit het water.

Schildpad  Kaaiman in de greep  vervoer naar jungle  
Vermoeid en zeer voldaan van alle mooie natuur indrukken vielen we in diepe slaap.
Het waren drie fantastische dagen om echt midden in de ongerepte natuur te zijn.
Na deze heerlijke tijd verbleven we nog drie dagen in een huisje aan Laguna Suárez - met de prachtige reusachtige bladeren en waterlelies 'Victoria amazónica' - een plek 5 km buiten Trinidad om onze volgende etappe naar Rurrenabaque voor te bereiden.

mooie waterlelies  Laguna Suarez, Trinidad  Laguna Suarez, Trinidad 
 

DIESEL

Voor auto's met een buitenlandse nummerplaat blijkt benzine tanken soms lastig te zijn, los van het feit dat er maar weinig tankstations zijn. Wat wij deden is niet doorrijden tot de tank leeg is maar op tijd, als daar een mogelijkheid voor was, bijtanken. Soms lukte dat en soms ook niet, heel lastig dus. Lange wachttijden in de rij, de Bolivianen tankten niet alleen hun eigen auto maar sleepten ook flinke jerrycans mee om bij te vullen. Als wij dan eindelijk aan de beurt waren en ze weigerden je bij te tanken dan konden er wel eens wat 'Spaanse' woorden vallen! De meeste tankstations staan onder staatsbeheer en de staat heeft ooit de regel - voor bescherming van hun eigen Bolivianen - ingevoerd. De benzine pomphouders waren op zich welwillend maar zeiden ook dat bij iedere pomp - ter controle - een video camera was. De laatste keer werden we illegaal met jerrycans bijgevuld, de auto moest wel weg van de camera's. Bij sommige tankstations konden we wel tanken maar dat gaf dan de nodige tijdrovende administratieve handelingen zoals autogegevens en paspoortnummer. Dan betaalden we het dubbele van wat Bolivianen betaalden, dus de diesel voor die jerrycan kostte dan omgerekend 50 eurocent per liter terwijl we anders 1 euro moesten betaalden. Wel bleek het nodig - op advies van de monteur uit Sucre - dat door de vervuilde diesel in Bolivia je de motorolie en de diverse filters tijdig moest verversen en vervangen. Normaal voor de Toyota om de 10.000 km maar hier nu om de 5.000 km.


JUNGLE&PAMPA

Hiervoor gingen we naar Rurrenabaque oftewel 'roerenenbakken' voor het gemak!
Een klein stadje tussen de bergen aan de Beni rivier, de drempel naar de Amazone met bijbehorende subtropische warmte en onontkoombare hoge vochtigheidsgraad.
De weg vanuit Trinidad naar het westen was heel slecht. Eerst moesten we met een gammel pontje de rivier oversteken, voor ons was dit ook wel heel leuk om te zien. Zo primitief zoals dit in zijn werk ging om eerst óp de pont te komen en er vervolgens daarna weer goed af te rijden. Na iedere gepasseerde auto moest de zanderige en modderige af- en oprit weer met keien en zand aangevuld worden. Kortom, genoeg werk voor de mannelijke plaatselijke bevolking! De vrouwen verdienden de bolivianos met hun kleurrijke fruit, groenten en verse sappen kraampjes voor de rij wachtenden.

pontje  kraampjes  naar de overkant    

Na dit vermakelijk oponthoud vervolgden we onze route waarop vele kilometers lang aan de weg werd gewerkt, met heeeeel veeeeeel stof en grote verraderlijke gaten. 
360 km hadden we in 8 uur afgelegd en we genoten vooral van de laatste 100 km op het gladde asfalt!! Vervolgens reden we aan het einde van de middag Rurrenabaque in de laaghangende mist, de regen en de bergen binnen.
Voor de toeristen industrie van Bolivia is Rurrenabaque een 'must'. De meeste toeristen vlogen er goedkoop naartoe vanuit La Paz - 45 min - aangezien de carretera van 460 km nog steeds erbarmelijk slecht bleek te zijn,18 tot 20 uur rijden!! 

In Rurrenabaque regelden we een tour met een reisbureau naar eerst weer de jungle.
Na twee dagen zouden we dan twee dagen de open pampa gaan bezoeken met meer kans op beesten. De jungle hadden we weliswaar al gedaan maar volgens de bronnen was dit toch weer anders dan dat wat we in Trinidad hadden gezien.
Vrijdag 3 juni vertrokken we met onze gids op een bootje over de Beni rivier richting het Madidi National Park. Een prachtige drie uur durende boottocht naar onze Lodge, langs bergketens en inderdaad indrukwekkende groene jungle vegetatie. 
Het natuurschoon werd vervolmaakt door de vissersbootjes en de zeer laag hangende wolken formaties die aan het geheel een zeer mystieke sfeer gaven. Het boek 'De Celestijnse Belofte' kwam vanuit onze herinnering naar boven drijven!

op weg naar jungle  mystiek  eco lodge jungle

Na aankomst kwamen we aan bij onze primitieve eco accomodatie zonder electriciteit, douche maar......mét hangmatten, zéér hoge vochtigheidsgraad en véle véle muggen. In de middag zouden we een drie uur durende tocht door de jungle maken. In Trinidad hadden we natuurlijk al ervaring opgedaan hoe traag zo'n jungle tocht kon verlopen, maar nú.......in combinatie met de humanity en het nog tragerder tempo was het bijna dodelijk. We slenterden met een tempo, alsof je op een drukke zaterdag middag door de Kalverstraat loopt, en waarbij onze gids om de 50 meter enkele minuten stokstijf stilstond, vogel geluiden maakte en zeer geconcentreerd naar de toppen van de bomen keek waar het één en ander zich mogelijk kon verstoppen, maar uiteindelijk helaas helaas  toch niets bijzonders te zien was. Een soort safari in de jungle dus!

'muggenmuts'  tropische hitte  blijven lachen

Kapot waren we en badend in het zweet, we hadden het écht even gehad na deze tocht die wij met gemak in een uurtje hadden kunnen doen. We snakten naar een welkome verfrissing van een koude douche, maar ja die was er niet en de nacht die volgde was broeierig warm zonder airco. De volgende dag werd er weer gestart met een leuk boottochtje om vervolgens ergens anders een jungle wandeling te maken, gelukkig was het minder vochtig en hadden we de gids beter geinstrueerd. Einde van de dag bezochten we zijn 'community' in het National Park, waar een inheemse dame van een aantal takken - midden tussen de kakelende kippen  - een mand voor ons vlocht, jongetjes om ons heen vrolijk met een voetbal aan de slag waren en een boot met dakbedekking en bakstenen door oud en jong werd ontladen en versjouwd. We kregen nog een soort schandpaal te zien waar de overspelige mannen in werden vastgezet en een week te kijk waren voor het dorp, uiteraard zonder eten en drinken!

mandvlechten  goed op dreef  klaar  strafbank  voetbalveld  lossen

De volgende ochtend gingen we per bootje weer vroeg terug naar Rurrenabaque waarna we met een auto in drie uur noordelijker naar de pampa werden gereden. Onderweg stak een bijzonder drie tenige aap - luiaard/sloth - langzaam de weg over!!! Met verwonderde ogen bleef hij ons aankijken, héél apart beest, enig.

luiaard-sloth  luiaard-sloth  luiaard-sloth

Het laatste stukje gingen we wéér met een bootje naar de lodge, onderweg zagen we tientallen krokodillen - kaaimannen - vele reigers, ñandoes en waterschildpadden. 
We konden gelukkig nog even fris douchen alvorens we weer per boot - écht het enige mogelijke vervoermiddel - een fantastisch tochtje maakten en vele dieren konden bewonderen. De eerder genoemde kaaimannen en schildpadden maar ook spelende roze rivierdolfijnen, nieuwsgierige gele aapjes - chichillo's -, de waterzwijnen oftewel capibara's - grootste knaagdieren ter wereld, met hoofd lijkende op een rat en het lijf van een varken - vele prachtige bijzondere vogels en vlinders....helaas geen jaguars.

kaaiman  schildpadden zoeken elkaars warmte  roze rivierdolfijn  ooievaar- stork  nieuwsgierig aapje  dorstig aapje  

De volgende ochtend gingen we met onze gids naar de pampa op zoek naar de niet giftige anaconda slangen, deze konden enkele meters lang zijn. Met kaplaarzen en een stok liepen we twee uur te zoeken en te prikken door het natte moeras met het hoge gras. Dit gebied zouden we anders echt nooooit zonder gids hebben durven belopen.

naar de pampa  slangen zoektocht  pampa

Helaas ondanks ons individueel zoektocht bleven de slangen voor ons diep onder het gras, verstopt in het water en bleven voor ons dus geheel onzichtbaar.

Na de lunch vertrokken we heel voldaan terug naar Rurrenabaque en genoten enkele dagen van het comfort van ons hotel, de WIFI mogelijkheid en de rust waardoor Maarten de auto van binnen goed schoon en stofvrij kon maken. Vanwege het koude en slechte weer - tropische stortregens in de nacht - en kijkend naar het lokale weerbericht, besloten we enkele dagen langer te blijven alvorens de urenlange slechte weg richting La Paz te nemen. 


handjes geven  straatbeeld met ijscoman  Beni River   

Hierdoor konden we getuige zijn van een voetbaltoernooi tussen de dorpen onderling uit de omgeving. De kinderen waren overal ter wereld toch gelijk hierin, hun enthousiasme, geestdrift en concentratie. De warming up van de teams en het vooraf aan de wedstrijd elkaar begroeten en succes wensen met een gemeende handdruk. Wat ons ook in alle dorpjes opviel was hoe leuk we sowieso door de kinderen op straat begroet werden met oogcontact en een 'buenes tardes'! Getuige een goed opvoeding!
Daarnaast ook weer de vele straathonden die hier heer en meester waren, daarbij hun eigen territorium bewaakten en er dus zeer regelmatig een vreemde 'vogel' niet werd toegelaten op hun terrein en deze zoekende bleef waar hij wél kon thuis horen.
Leuk die verschillen! In Buenos Aires werden ze door de vrijwilligers van de uitlaatservice in groepen van 10 uitgelaten, in Chili lagen ze rustig op straat te wachten en hier waren ze volop in beweging, voor ons dus oppassen met autorijden.
Walt Disney had er beslist  iets heel moois met beeld en verhaal van kunnen maken.

Vrijdag 10 juni waren we vroeg uit de veren voor de lange tweedaagse rit naar Coroico. Dit plaatsje lag op de route tussen Rurrenabaque en La Paz en volgens - the South American Handbook -  was het een heel sfeervol en prachtig gelegen dorpje, dat vooral de voordelen - en niet de nadelen - van een tropische streek kon bieden.
Prettig klimaat, verkoelende lucht, lagere vochtigheidsgraad en een schitterend reliëf.
De eerste 150 km zouden we weer op asfalt rijden, dus zaten we om 8.00 vol goede moed in de startblokken om twee uur later weer op een road block te stuiten oftewel 'corte de trafico' van 6.00 tot 17.00. Een wachttijd van 7 uur gingen we in, niemand werd er koud of warm van en dus dat deden wij dat inmiddels ook niet meer.
Daarna konden we nog 1,5 uur rijden voordat het donker werd én vonden uiteraard weer een prima plekje in de bush voor een volgende 'wilde' nacht! Zó mooi, hoe makkelijk we ook deze manier van overnachten weer mét elkaar aangingen.

roadblock  bewoond  de weg

Volgende dag om 7.00 weer op pad, waarbij gradaties van erbarmelijke 4x4 smalle modderwegen - waarop we gelukkig niet al te veel tegenliggers hadden - tot prima asfaltwegen zich lieten zien. Zo rond 13.00 arriveerden we in Coroico, het klein dorpje in de bergen, omgeven door het groene tropische regenwoud en vooral bewoond door zwarte afstammelingen van slaven, de inheemse Bolivianen.

coroico  coroico  straatbeeld

De Eco-Lodge 'Sol Y Luna' lag iets boven het dorp - 1,5 km - onze  'Jatata' had een uitzicht grandioso. 

panorama coroico  wolkendek in vroegte  yoga ruimte

De eerste dag hing er helaas een fikse mist - en regensluier maar de dagen daarna liet de blauwe lucht zich weer volop zien en genoten we van het prachtige groen met spectaculair bergpanorama met in de verte de besneeuwde toppen.
Onze Lodge bestond uit een ingenieuze bamboe constructie met beneden een soort open keuken, een zitje - met de hier veel gebruikte hangmat - en daarbovenop een via trapje bereikbare slaapafdeling met een rieten dak. Alles was open, dus zonder deuren  en zo een mooi ingrediënt voor een optimaal vrijheidsgevoel. Soort kamperen de luxe dus in weer één van de mooiste natuur plekjes die we tijdens onze reis mogelijk zouden meemaken. In de vroege ochtend werden we liefelijk gewekt door de prachtige vogelgeluiden met kletterende watervalletjes in de verte.

eco lodge Coroico  eco lodge Coroico  zwemplek in het groen
We bevonden ons weer bijna op 2000 m hoogte - 1782 m - en merkten dit conditioneel duidelijk bij de wandeling naar en vooral stijging vanuit het dorp naar boven. 
Boven op de berg was een prachtige ruimte waar ik mijn Nike trainingsprogramma en zelfs 3x een hatha yoga-les kon doen, onderwijl volop genietend tijdens de relaxmomenten van het uitzicht. We waanden ons in het niets ver weg van alles, met daarna heerlijke rust in de middagen om te lezen, te wandelen, te niksen.

EL CAMINO DE LA MUERTE

Vanuit Coroico 1782 m waren er twee wegen - door hoge bergen - naar La Paz 4800 m, een oude en een nieuwe weg. De nieuwe route werd ruim 10 jaar geleden aangelegd, tweebaans met asfalt en een vang-rail!! Voor die tijd namen alle voertuigen de oude weg, de Dodenroute 'Death Road' en zo genoemd omwille van het grote aantal vrachtwagens, bussen en jeeps die jaarlijks - bijna dagelijks - in het ravijn naar beneden stortten. De route werd officieel zelfs uitgeroepen tot de meest gevaarlijkste weg ter wereld 'The most Dangerous Road'!
Uiteraard wilden wij zo mogelijk wel dit avontuur aangaan, uitsluitend onder goede omstandigheden.
Vanuit Coroico hield dat in dat wij omhoog zouden rijden, niet te dicht langs de afgrond zouden gaan, maar dus langs de bergkant. De actie zouden we laten afhangen van het weer, want met name in de ochtend was er vaak veel laag hangende bewolking dus dikke mist, zonder goed zicht. Met elkaar spraken we af om bij mist niet die oude uitdagende route te nemen maar ons braaf dan te verplaatsen via de nieuwe weg mét.......vangrail.

Zó werd het voor ons besloten! Na een strálende dag was het het op vrijdagochtend 17 juni flink bewolkt en mistig en hoefden we niet over onze route na te denken. De nieuwe weg bleek ook prachtig te zijn en in de loop van de ochtend kregen we steeds meer zicht! Aan de overkant zagen we een gedeelte van wat de 'Death Road' moest zijn.

op weg naar La Paz  Death Road aan overzijde  Toyota op de pont

We genoten de eerste drie uur totdat we in La Paz kwamen, we moesten hier doorheen  op weg naar Copacabana. Vanuit de verte zagen we de stad, gebouwd tussen de bergen en de huizen leken wel lucifersdoosjes, een heel apart gezicht. Het geheel was een hectisch mierennest met héle steile wegen, waar de auto maar ternauwernood de hellingen op kon komen. Het grote probleem kwam dan als we héél steil in de nauwe en drukke straatjes omhoog moesten klimmen en we door andere automobilisten - in die klim - plotseling moesten stoppen. Lukte het dan niet om verder te gaan en sloeg de auto dan af, dan moesten we dus weer achteruit in de chaos zoekende naar een meer horizontaal wegdek. La Paz was al zwaar vervuild, maar wij hebben zéker ons steentje hieraan bijgedragen! En dan overal de inheemse bevolking zittende aan de kant van de straat met hun identieke koopwaren. We hadden drie uur nodig om de stad door te komen, druk verkeer met dan ook nog de busjes die te pas en te onpas stopten voor in en uitladen van passagiers. Onderweg hadden we nog met een pont een overgang, dit keer nóg primitiever dan we gewend waren en stonden we samen met een bus op gammel houten bootje, die eerst met behulp van mankracht van de oever werd geduwd, waarna vervolgens de motor aanging. Toen we eindelijk aan de overkant kwamen was het nog een hele toer de auto er heelhuids af te rijden via twee smalle houten plankjes en vele aanwijzingen. Uiteindelijk deden we er die dag 9 uur over om de afstand van 250 km te overbruggen en kwamen om 19.00 in het donker, aardig uitgeput op plek van bestemming Copacabana aan het Titicacameer aan. Het was er gelijk weer een stuk hoger en dus duidelijk ook weer kouder! De laatste twee dagen Bolivia genoten we van nieuw totaal andere sfeer en uitzicht op het Titicacameer - 3812 m hoogste meer ter wereld - mooie Kathedraal en heerlijke - korte - wandelingen.

Titicacameer Copacabana  Basilica Virgin Morena - Dark Lady  straatbeeld Copacabana

Tja daar zaten we wederom op een wederom mooie, bijzondere plek voor het afronden van de laatste 6 weken. Onze mind was steeds meer gericht op Peru, onderwijl terugkijkend op een heerlijk tijd in het zogenaamde 'Tibet van de Andes' zoals Bolivia ook vaak werd genoemd. Een terugblik naar de immense zweefmomenten op de zoutvlakten van Salar de Uyunu, de cultuur in de steden, de mijnen van Potosi, de afwisselende hoogtes en de intense beleving van de jungle natuur in dit prachtige en wederom vriendelijke - soms ook ietwat stugge - land en zijn bewoners. Ze hebben ook heel wat te strijden en te verduren gehad in hun historie.

We gingen Bolivia weer achter ons laten, en vanaf morgen 20 juni was ons kompas gericht op een aantal weken Peru! Wij zouden nog éven blijven reizen, op naar nieuwe culturen én waren daarbij goed 'beschermd'!



                                    goed beschermd  

Foto’s

5 Reacties

  1. Sheryl:
    20 juni 2016
    Dankjewel weer voor het delen van jullie prachtige reisverhalen en foto's. Zo indrukwekkend wat jullie allemaal aandurven en meemaken.
    Fijne tijd in Peru.
    Liefs.
  2. Margje:
    20 juni 2016
    In een woord: overweldigend! Zitten wij hier in het regenrijke Nederland. Erg groen weliswaar, maar zonder het zeer kleurrijke "spel" van omgeving en bevolking. Een, toch wel, hele uitdaging voor jullie was deze reis. Wens jullie weer heel veel mooie momenten in Peru. Tot later.
  3. Peter Croese:
    20 juni 2016
    Prachtig verslag Marjon, wilde Maarten niet fietsen en leeft dat Franse vrouwtje nog?

    Veel groetjes, Peter
  4. Monique:
    4 juli 2016
    Buenos días Marjon & Maarten,
    dank wederom voor het uitgebreide reisverslag en de mooie foto's en wat bijzonder die zoutvlakten. Veel moois in Peru, staat bij mij ook nog hoog op mijn lijst, dus ik ben benieuwd naar jullie verhalen en foto's.
    Adiós y besos, Monique
  5. Margje:
    21 augustus 2016
    Heb ik Peru gemist tijdens mijn vakantie en een te volle mailbox?